Oğuzların Bozok kolundan, Günhan soyundan, Kayı boyundan Ertuğrul Gazinin babası Süleyman Şah onun babası da Kaya Handır. Horasan üzerinden göçleri Kaya Han döneminde olduğu rivayet edilir. Cezire, Irak-ı Arap, Suriye, Anadolu civarına geldikleri sıra Ertuğrul Gazi’nin dedesi vefat etmiş, babası Süleyman Şah da çok uzun sürmeyen bir beylik müddetinin ardından boğularak can vermiş ve Caber kalesine defnedilmiştir.
GENÇLİĞİ
Süleymanşah’ın ikinci evladı olan Ertuğrul Gazi’nin gençlik yılları göç yolunda, yurt ararken geçtiği söylenebilir. Ertuğrul Gazi gençlik yıllarında Alaaddin Keykubad emrinde, ağabeyi Gündoğdu ile gazaya iştirak etmiştir. Ertuğrul, kahramanlara has olan kişilik kumaşını çocuk yaşlarından itibaren kuşanan bir yiğittir. Fedakârlık, cesaret, diğergamlık, zekâ, kavga yeteneği, stratejik düşünebilme kabiliyeti, merhamet ve duygusallık onun en belirgin vasıfları olmuştur. O hayalleri ve idealleri uğruna her türlü kavganın içine dalabilen, hiçbir zalime boyun eğmeyen, mazluma kılıç vurmayan, adaleti tesis için ölümü göze alabilen bir yiğittir. O, bozkırın deli küheylanıdır. Pusatları onun en büyük yardımcısıdır. Ve en az canı kadar sevdiği atı Karayel de onun en iyi yârenidir. Dostluğu ve arkadaşlığı, sadakat üzerine kuruludur. Yakın arkadaşları Kılıç Arslan, Doğan Bey ve Turgut Alp ile ölüme meydan okumaktadır. Arkadaşları için ölümü göze alır.
BEYLİĞİ VE AİLESİ
Bey olma sevdası taşımazken, kader; ona tarihin en güçlü devletlerinden birinin tohumunu arttıracaktır. Babasının vefatından sonra Ertuğrul, ağabeyi Gündoğdu ile yolları ayrıldı ve onunla İran tarafına gitmek yerine batıdaki gaza uçlarına yönelmeyi tercih etti. O, aşiretine yurt bulmak için çıktığı yolculukta hayatın manasını kazanacaktır. Muhiddin İbn-i Arabi ile tanışacak ve yepyeni bir insan olarak ortaya çıkacaktır. İbn-i Arabi, ona yeni bir nefes üfleyecektir. Ve Ertuğrul artık onun gözüyle dünyaya bakacaktır. Ertuğrul’un eşi Halime Hatun, onun en büyük kudretidir. Sevdiğinin hüznü onun yangınıdır. Sevdiğinin tebessümü onun cennetidir. Ertuğrul’un annesi Hayme Hatundur. Oğulları Gündüz Alp ve Osman Gazidir.
İKTİDAR DÖNEMİ VE ÖLÜMÜ
Ertuğrul Gazi iktidarının ilk dönemlerinde kendisine tabi olanlarla beraber Eyyubî- Artuklu topraklarında bir müddet vakit geçirip, Ahlat civarına konup, buradan da Alaaddin Keykubad’ın hizmetine girmek üzere batıya yönelmiştir. Sultan Alaaddin, Kayı’yı Ankara civarına yerleştirdi. Burada kaldıkları müddet zarfında gaza ile meşgul oldular. Ankara’da kaldıkları müddet zarfınca etrafına Türk’ten ve diğer Müslüman unsurlardan birçok kimse toplanmaya başladılar. İleride kurulacak Osmanoğullarının temel mantığı burada yerleşmeye başladı. Yassıçemen savaşında Alaaddin Keykubad’a yardım etti. Böylelikle Selçuklu uç beylerinden olmaya hak kazandı. Başkaca irili ufaklı pek çok gaza ve seferlerde bulundu. Ertuğrul Gazinin devlet adamlığı klasik bir aşiret- boy reisliği gibi başlamıştır. Lakin daha sonraki vizyonu Türkistan’daki kısır çekişmelerin ötesine geçerek gaza mefkûresini edinmiştir. Bu da kendisine bağlı olan boyun inkişaf etmesine zemin hazırlamıştır. Öncesinde Eyyubî topraklarında, sonrasında Selçuklu hâkimiyet sahasında yer edinmiştir. Etrafındaki Türkmen savaşçıların gücüne istinaden bu iki devletin hizmetinde bulunmuştur. Son yıllarında Söğüt tarafını yurt edindi. Yaşı ilerlediği için beyliği küçük oğlu Osman’a devretti. 90 yaşında vefat etti.
